Монгол улс ардчилал, зах зээлийн системд шилжсэнээс хойш олсон ололт амжилт багагүй байгаа ч яг өнөөдөр засаж залруулахгүйгээр улс орон цаашид хөгжих боломжгүй болчхоод байгаа, улмаар үндэсний аюулгүй байдалд нөлөөлж болзошгүй байдлыг бий болгоод байгаа гол асуудлуудыг дурдвал:
- Төрийн удирдлагын бүтцэд хямрал бий болсон.
- Төрийн удирдлага нь тогтворгүй, нам нь “төрийн дээр” гарчихсан.
- Төрийн албан тушаалтнууд нь хувийн болон бүлгийн эрх ашгийг улс, нийгмийн эрх ашгаас дээгүүр тавьдаг болсон бөгөөд энэ нь нийгмийн дунд хэвийн асуудал мэт харагдах болсон.
- Төр, нийгмийн харилцаанд авилга, хуйвалдаан гүнзгийрсэн.
- Төрийн алба нь мэргэжлийн чадамжаа алдаж, хүнд суртал ноёлсон, хариуцлагын тогтолцоо үгүй болсон.
- Бизнес эрхлэхэд төрийн дарамт ихтэй болсон.
- Хууль, шүүхийн өмнө иргэдийн тэгш байх эрх алдагдаж, ядарсанд хатуу, мөнгөтэйд бол үйлчилдэггүй гэж хэлэхэд хилсдэхгүй болсон.
- Олон улсын түвшинд Монгол нь өрөнд баригдчихсан, найдваргүй, тогтворгүй, итгэж болохгүй, гэрээний болон санхүүгийн сахилга бат сул улс гэж дүгнэгддэг болчихсон
- Үйлдвэрлэлийн хөгжил сул, үйлдвэрлэлээс орж ирэх орлого нь ерөнхийдөө уул уурхайн олборлолт дээр тогтдог
- Ядуу амьдрал, чанаргүй бараа, бохир аюултай орчноос /агаар нь утаатай, хөрс нь бохир/ болж иргэд амьдрал, эрүүл мэндээрээ хохирч байгаа
- Иргэд ажлын чадвар муу, халамжид найддаг, цалин, орлого бага г.м
Энд хэн буруутай юм бэ? Юунаас болоод байна вэ? гэдэг асуултууд гарна. Улс орны хөгжлийг хойш татсан дээрх сөрөг зүйлс бий болсон эх үндэс, зүй тогтлыг судлаад үзэхэд энэ нь төрийн буруу тогтолцооноос эхлэлтэй байна.
Эдгээрийг дараалал, зүй тогтлоор нь дараах байдлаар тодорхойлж болно.
